યંગ પુરુષો પોષક તત્ત્વોની કમીને અવગણતા – જે તેઓને ધીમે ધીમે થકવી રહી છે

થકાવટ, વાળ ઉડી જવું, ઊતેજનાનો અભાવ, પેશી ખેંચાઈ જવી, અને સારી ઊંઘ ન આવવી — એવા લક્ષણો છે જે ઘણી વાર યંગ પુરૂષો પોતાના વીસ અને ત્રીસના દાયકામાં અવગણી દે છે. પરંતુ ડોક્ટરો કહે છે કે આવી સ્થિતિઓનો મૂળકારણ સામાન્ય અને સુધારી શકાય એવી પોષણની કમી હોય છે, જે વર્ષો સુધી પતાને વગર રહી જાય છે.

“મહિલાઓ કરતાં પુરૂષો ઘણી ઓછી વાર પોતાના વિટામિન્સ કે ખનિજોની ચકાસણી માટે આવે છે — સિવાય કે કોઇ જિમ ટ્રેનર કે જીવનસાથી દબાવ કરે,” હૈદરાબાદના ઇન્ટરનલ મેડિસિનના નિષ્ણાત ડૉ. અરવિંદ જૈન કહે છે. “પણ જ્યારે તેઓ તપાસ કરે છે, ત્યારે આશ્ચર્ય થાય છે કે કેટલાય પુરૂષોમાં વિટામિન D, B12, મેગ્નેશિયમ કે કેટલાક કેસમાં તો આયર્ન પણ ખુબ જ ઓછું હોય છે.”

વિટામિન Dની કમી, જે હવે ભારતમાં ખૂબ જાણીતું છે, તે હજુ પણ શહેરોમાં રહેતા અને ડેસ્ક-જૉબ કે નાઈટ શિફ્ટ કરનાર પુરૂષોમાં સામાન્ય છે. “જેમની જિમ જાય છે તેમ છતાં પણ તેમને સૂર્યપ્રકાશ મળતો નથી. વિટામિન D3 વગર શરીર કૅલ્શિયમ સારી રીતે શોષી શકતું નથી, અને પરિણામે તેમને શરીરદુખાવો, થાક અને ઇમ્યુનિટી ઘટી જવા જેવા લક્ષણો થાય છે,” તેઓ કહે છે. કેટલાક પુરૂષોમાં લિબિડોમાં ઘટાડો અને ચીડિયાપણું પણ જોવા મળે છે — જે લાંબા સમયની પોષક તત્ત્વોની ખામી સાથે સંબંધિત છે.

B12ની કમી પણ મોટું મુદ્દો છે, ખાસ કરીને શાકાહારી કે અનિયમિત આહાર લેતા પુરૂષોમાં. “ઘટેલ B12 મગજમાં ઝાકોળ (brain fog), હાથ-પગમાં ઝીલ ઝીલ થતી લાગણી અને લાંબા ગાળાની નર્વસ સમસ્યાઓ કરે છે. ઘણા પુરુષો આ લક્ષણોને અવગણે છે ત્યાં સુધી કે તેની અસર તેમના કામના પરફોર્મન્સ પર થવા લાગે,” ડૉ. જૈન કહે છે. તેઓ વધુમાં કહે છે કે ઘણાં યંગ પુરૂષોને ડિપ્રેશન કે ચીડિયાપણાં માટે એન્ટી-ડિપ્રેસન્ટ દવાઓ આપવામાં આવે છે, જયારે વાસ્તવમાં તેમને માત્ર B12 કે D3 સુધારવાની જરૂર હોય છે.

જિંક અને મેગ્નેશિયમ, જે માસપેશીઓની સાજી થવા, ટેસ્ટોસ્ટેરોન ઉત્પાદન અને સારી ઊંઘ માટે જરૂરી છે, તે અવારનવાર તેઓમાં ઓછી હોય છે જે પેકેજ્ડ ફૂડ, દારૂ કે વધુ ખાંડવાળો આહાર લે છે. “આ ખનિજો શુક્રાણુઓની ગુણવત્તામાં પણ મહત્વનો ભાગ ભજવે છે — પણ મોટા ભાગે એ ખબર ત્યારે પડે છે જ્યારે તેઓ બાળક માટે પ્રયાસ કરે છે,” તેઓ કહે છે.

જ્યારે આયર્નની કમી સ્ત્રીઓમાં સામાન્ય છે, ત્યારે જઠરાસયની સમસ્યા કે અત્યંત આહાર નિયંત્રણ હેઠળ રહેલા પુરૂષોમાં પણ આયર્નની ખામી જોવા મળે છે. “અમે એવા ઘણા કેસ જોયા છે જ્યાં ફેરીટિન અને આયર્નનો સ્તર ઘણો ઓછો હોય છે અને દર્દી હંમેશા થાક અનુભવતા હોય છે પણ કારણ જાણતા નથી,” ડૉ. જૈન ઉમેરે છે.

તેઓ સલાહ આપે છે કે વીસથી ત્રીસ વર્ષના પુરૂષોએ દર વર્ષે એકવાર પોષક તત્ત્વોની પરીક્ષા કરાવવી જોઈએ — જેમાં વિટામિન D, B12, કૅલ્શિયમ, મેગ્નેશિયમ, જિંક અને આયર્નનો સમાવેશ થાય. “સપ્લિમેન્ટ ઉપયોગી છે, પણ મુખ્ય લક્ષ્ય યોગ્ય અને સ્થિર આહાર હોવું જોઈએ. ઈંડા, નટ્સ, હોલ ગ્રેન્સ, ડેરી પ્રોડક્ટ્સ અને સૂર્યપ્રકાશ — આ બધું લાંબા ગાળે ફાયદાકારક છે.”

તેમના જણાવ્યા પ્રમાણે, પોષક તત્ત્વોની ખામી સુધારવી માત્ર શરીરીક થાક દૂર કરવાનું કામ નથી. “આ ધ્યાન, મૂડ, ઊંઘ અને આરોગ્યભર્યું વૃદ્ધાવસ્થાની દિશામાં પગલું છે. પુરૂષો આ મુદ્દાઓ વિશે ખૂબ ઓછું બોલે છે — પણ હવે એ વિશે વાત કરવાની અને પગલાં લેવાની જરૂર છે.