હૈદરાબાદના અનેક યુવાન પ્રોફેશનલ માટે અઠવાડિયાનો અંત એટલે રાત્રે 2 વાગ્યા સુધી જાગવું અને બપોર સુધી ઊંઘવી. પરંતુ ડોકટરો જણાવે છે કે આ આદત, જેને “સોશિયલ જેટલેગ” કહેવામાં આવે છે, માત્ર ઉત્પાદકતાને નહીં, પરંતુ તંદુરસ્તીને પણ નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.

“તમારું બોડીક્લોક નથી જાણતું કે હવે વીકએન્ડ છે,” હિમાયતનગરના સ્લીપ અને લાઈફસ્ટાઈલ ફિઝિશિયન ડૉ. વરુણ મડુગુલા કહે છે. “જ્યારે તમે બે દિવસ માટે તમારી ઊંઘની સમયસીમા બદલો છો, ત્યારે તમારા હોર્મોનલ રિધમ ખલેલ પામે છે.”

તાજેતરના એક સર્વે મુજબ, 20–35 વર્ષના લોકોમાંથી 68% કરતાં વધારે લોકોએ વીકડે અને વીકએન્ડના ઉઠવાના સમયે ઓછામાં ઓછો બે કલાકનો તફાવત દર્શાવ્યો. સંશોધકોએ આને અનિયમિત ભૂખ, નકારાત્મક મૂડ અને ઘટતી એકાગ્રતા સાથે જોડ્યું છે.

32 વર્ષીય અનિલ કહે છે, “હું વીકડે 6 કલાક ઊંઘું છું, વીકએન્ડે 10 કલાક. પરંતુ સોમવારની સવારે વધુ થાક લાગતો હોય છે.” એન્ડોક્રાઇનોલોજિસ્ટ ડૉ. ફિરોઝ SK કહે છે, “સોશિયલ જેટલેગ ઇન્સ્યુલિન રિસ્પોન્સ અને કોર્ટેસોલ લેવલને બગાડે છે. તે થાક અને ચરબીના સંગ્રહ માટે પરિસ્થિતિ ઉભી કરે છે.”

ડૉ. મડુગુલા ઉમેરે છે, “અમે જુએ છીએ કે જેમની ઊંઘની રુટિન ખરાબ હોય છે, તેમાં વધુ ચિંતાઓ, મોડા રાત્રિના ભુખના ભોગ અને હોર્મોનલ એક્ને જોવા મળે છે.”

હવે ડોકટરો ભલામણ કરે છે કે ઊંઘ અને ઉઠવાનું સમયસીમા દરેક દિવસે એક જ હોય, વધુમાં વધુ 1 કલાકના તફાવત સાથે. હાઈટેક સિટી ખાતે એક વેલનેસ સ્ટાર્ટઅપે ‘Sleep Reset Challenge’ શરૂ કર્યું છે, જેમાં ડેઇલી રિમાઇન્ડર, બ્લૂ લાઇટનો મર્યાદિત ઉપયોગ અને ભોજનનો સમયમર્યાદા મળી રહે છે.

સોશિયલ જેટલેગ ટાળવા માટે સરળ પગલાં:

• રોજના એક સમાન સમયે ઊંઘવું અને જાગવું

• સવારે સુર્યપ્રકાશ મેળવો

• બપોરે 3 પછી કેફિન નહીં

• 30 મિનિટથી વધુના નપ ના લો

• વીકએન્ડમાં વધુ ઊંઘ 1 કલાક સુધી જ રાખો