૨૮ વર્ષના સોફ્ટવેર ઇજનેર મનોજ રાવ અને ૩૩ વર્ષના બેન્કર કિરણ — બંને વચ્ચે શું સામ્ય છે? બંનેએ ઓફિસમાં એકાએક છાતીમાં ભારપણ અનુભવ્યું, પરંતુ શરૂઆતમાં અવગણના કરી — જ્યાં સુધી શ્વાસની તકલીફથી они બેભાન થઈને ઈમરજન્સી કેયરમાં ન લઈ જવાયા. બંનેને હાર્ટ એટેક થયો હતો.

આ ચિંતાજનક ટ્રેન્ડ એકલું નથી. હૈદરાબાદની GHMC સંચાલિત હોસ્પિટલોની સમીક્ષામાં છેલ્લાં બે વર્ષમાં 40 વર્ષની નીચેના લોકોમાં હૃદય સંબંધિત કિસ્સાઓમાં 19% વધારો જોવા મળ્યો છે. શહેરના કાર્ડિયોલોજિસ્ટ્સ જણાવે છે કે હવે તેઓ નિયમિત રીતે 30ના દાયકાની શરૂઆતના હૃદયરોગી યંગ પ્રોફેશનલ્સને જોઈ રહ્યા છે.

જાહેર આરોગ્ય નિષ્ણાત ડૉ. રાઘવ શર્મા કહે છે, “આ ફેરફાર 2020થી શરૂ થયો. હવે, શહેરી તલંગણામાં દરેક પાંચમાં એક હાર્ટ પેશન્ટ 35 વર્ષથી નીચેનો છે.” કારણો: કાર્યસ્થળનો તણાવ, વધુ જંક ફૂડ, ઊંઘની ઉણપ અને ધૂમ્રપાન.

કાર્ડિયોલોજિસ્ટ ડૉ. પ્રિયા પૂટલા કહે છે, “દક્ષિણ એશિયન લોકો જાતજાતે રિસ્કમાં હોય છે. પરંતુ તણાવ, સ્ક્રીન એડિક્શન, મોડા ભોજન અને કસરતનો અભાવ યુવાન હૃદયોને ખોટી દિશામાં લઈ જઈ રહ્યા છે.” તેઓ ઉમેરે છે કે હૈદરાબાદમાં 40ની નીચેના પુરુષો ખાસ જોખમમાં છે.

બંઝારા હિલ્સની કાર્ડિયોલોજિસ્ટ ડૉ. લક્ષ્મી બિયામ કહે છે, “આ માત્ર કોલેસ્ટરોલ કે ઓબેસિટી વિશે નથી. અમને એવા દર્દીઓ મળે છે જેમણે શરીરે મોટાપો નથી, પણ ઇન્ફ્લેમેશન, હોમોસિસ્ટીન અને તણાવના ગુણધર્મો હોય છે. કારણો શારીરિક અને ભાવનાત્મક બંને છે.”

આ પડકારનો સામનો કરવા માટે ગાચીબાઉલી અને કંડાપુરના કેટલાક IT પાર્કમાં હવે વાર્ષિક લિપિડ સ્ક્રીનિંગ અને ડાયેટ કાઉન્સેલિંગ આપવામાં આવી રહ્યું છે. રાજ્ય આરોગ્ય વિભાગે 'Heartwise Telangana' નામથી 25-40 વર્ષના લોકો માટે ડિજિટલ અવગાહના કાર્યક્રમ શરૂ કર્યો છે.

મનોજનો જીવનમાર્ગ તો તબીબી નિદાન પછી બદલાયો. હવે તેઓ કાર્ડિયાક રિહેબ ગ્રુપમાં જોડાયા છે, મોડા રાત્રિના બિરયાની છોડીને લીલાં શાકભાજી ખાય છે અને રોજ શ્વાસ કસરતો કરે છે. “મને લાગતું હતું કે હું ઘણો નાનો છું. હવે જાણું છું કે જીવતા રહેવા માટે શિસ્ત જરૂરી છે.”

હૃદયનું રક્ષણ કરો — સમય રહેતા:

• નિયમિત લિપિડ પ્રોફાઇલ અને ECG કરાવો

• ધૂમ્રપાન અને દારૂથી દૂર રહો

• દરરોજ ઓછામાં ઓછું 30 મિનિટ કસરત કરો

• પેકેડ ખોરાક અને મીઠું ઘટાડો

• ઊંઘ અને તણાવના સ્તર નિયંત્રિત કરો

હૈદરાબાદમાં હવે હાર્ટ એટેક વૃદ્ધાવસ્થાની રાહ જુતું નથી — રોકથામ પણ નહીં જુએ.